In 2021 verliep de communicatie tussen de overheidsorganisaties en inwoners niet vlekkeloos. Dat kan en moet anders, vonden Wim Tegels en Bas Reer. Zij zijn drijvende krachten achter de Hoogwaterwacht. “Wij wilden best onze eigen verantwoordelijkheid nemen”, zegt Tegels. “Het is niet nodig om te zeggen: ‘overheid komen jullie het maar oplossen, wij zitten in onze luie stoel erbij en kijken toe.’”
Hoogwaterwacht Roerdalen
De Hoogwaterwacht houdt de waterstanden in de gaten en handelt samen met de gemeente en het waterschap als overlast dreigt. In eerste instantie was het de bedoeling om de Hoogwaterwacht Vlodrop op te richten. Uiteindelijk werd het Hoogwaterwacht Roerdalen. Nabijgelegen dorpen Melick en Sint Odiliënberg bleken ook regelmatig problemen te ondervinden met hoogwater. “We kwamen tot de conclusie dat het beter is om op gemeentelijk niveau samen te werken als er geen hoogwater is. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan het trainen van de aangesloten vrijwilligers”, vertelt Reer.
Elk dorp zorgt wel nog voor de eigen uitvoering tijdens een hoogwater-situatie. Op dit moment zijn er bij de Hoogwaterwacht in Vlodrop zo’n vijftien vrijwilligers nauw betrokken. Daarnaast zijn nog zo’n honderd mensen op te roepen als het nodig is.
Getrainde leden
De leden van de Hoogwaterwacht worden getraind door het waterschap. Zo leren ze hoe ze moeten handelen als er wateroverlast dreigt. Onlangs volgde een groep bijvoorbeeld een workshop over het plaatsen van mobiele dijken. Reer: “Het is belangrijk dat mensen weten hoe het systeem werkt. Het is geen rocket science, maar je moet een keer met dergelijke materialen gewerkt hebben.”
De leden van de Hoogwaterwacht wonen in Vlodrop, maar hun huis staat niet in het overstromingsgebied. Dat heeft volgens Tegels één belangrijke reden. “De wacht bestaat uit mensen die anderen moeten helpen. Je moet niet in conflict komen met welke maatregelen je thuis moet treffen en welke bij de buren.”
Dashboard
Na de crisissituatie in 2021 stelde waterschap Limburg een overstromingskaart op. “Dat is een geweldig hulpmiddel”, vertelt Tegels. De Hoogwaterwacht werkt met een dashboard, een soort elektronisch draaiboek. Hierin staat de actuele en de verwachte waterstand. Per pand in het overstromingsgebied wordt gekeken naar de maatregel die voor de verwachte waterstand nodig is. Die maatregel moet uitgevoerd zijn, voordat de waterstand de verwachte hoogte heeft bereikt.
“Als je wacht ben je misschien te laat”, legt Tegels uit. “Door ervoor te zorgen dat je het water een stap voor blijft, voorkom je paniek. Je kunt dan op een goede manier werken en je hebt de tijd om de volgende stap te zetten. Als je te laat bent, moet je in de modder en het water werken. Dan is alles tien keer zo zwaar.”
Hoogwater 2024
Rond de jaarwisseling had Vlodrop weer te maken met hoogwater. Deze situatie was volgens Tegels een mooie generale repetitie. De communicatie tussen de inwoners, gemeente en het waterschap was nu wel goed. “Waar we in 2021 elkaar misschien wel tegenwerkten, werkten we nu samen. We hebben samen mobiele noodkeringen geplaatst, bestaande uit staal ingepakt in folie, om het mogelijke water tegen te houden. Ook hebben we een bestaande dijk ingepakt in folie en bedekt met zandzakken.”
De goede communicatie tussen alle partijen zorgt volgens Tegels en Reer voor rust bij de mensen die in het overstromingsgebied wonen. “We hebben van tevoren goed met elkaar overlegd. De structuur staat en je ziet dat alles dan soepel verloopt”, zegt Tegels.
Hij is blij dat dat nu ook gebruik wordt gemaakt van de lokale deskundigheid. Het bij elkaar brengen van de overheid en de inwoners is volgens hem erg belangrijk. “Het waterschap werkt met bepaalde modellen. Maar de mensen van het waterschap hebben misschien nog nooit op specifieke plekken gestaan tijdens hoogwater. De inwoners hebben de kennis om die modellen te ijken. Een goede samenwerking zorgt ervoor dat we efficiënter werken. Bovendien bespaart het inwoners een hoop ellende.”
Wil jij ook aan de slag in jouw buurt/dorp?
Om inwoners te helpen zich beter voor te bereiden op wateroverlast, is er een buurtdraaiboek ontwikkeld. Het buurtdraaiboek laat zien wat je als buurt vooraf kunt regelen om goed voorbereid te zijn op wateroverlast. Het draaiboek is bedoeld als een handreiking. Het kan naar eigen inzicht aangepast worden, passend bij de specifieke situatie en behoefte van een buurt.
Kijk voor meer informatie op wachtnietopwater.nl/draaiboeken.
